ในหลายๆเรื่อง…สิ่งที่สังคมคุ้นเคยและเชื่อถือปฏิบัติตามกันมาก็อาจจะไม่ใช่สิ่งที่ ‘เหมาะสม’ หรือ ‘ถูกต้อง’ สำหรับทุกคนเสมอไป หนึ่งในนั้นก็คือเรื่องของบทบาททางเพศที่เรามักถูกวางกรอบให้แสดงบทบาทไปตามที่สังคมกำหนดโดยไม่รู้ตัว เช่น การที่เด็กผู้หญิงถูกจับคู่กับสีชมพู เด็กผู้ชายคู่กับสีฟ้า เด็กผู้หญิงต้องเล่นตุ๊กตา เด็กผู้ชายเล่นกีฬา ผู้หญิงต้องอ่อนหวานเรียบร้อย ผู้ชายต้องเข้มแข็งอดทน ผู้หญิงชอบทำอาหาร ผู้ชายชอบเตะฟุตบอล ฯลฯ ซึ่งในทางกลับกัน เมื่อผู้หญิงหรือผู้ชายที่ไม่ได้แสดงบทบาทไปตามค่านิยมของสังคม ก็มักจะถูกตีตราว่าแปลกประหลาดหรือผิดปกติ
เราคงไม่ได้รู้สึกว่าเรื่องแบบนี้จะเป็นปัญหาอะไร–จนกว่ามันเกิดขึ้นกับตัวเราเอง หรือคนใกล้ตัวของเรา–ว่าไหม?
สำหรับ Kirsten McGoey ช่างภาพชาวแคนาดาผู้เป็นคุณแม่ของลูกชาย 3 คน เธอตระหนักถึงปัญหาการถูกเหมารวมบทบาททางเพศ (gender stereotype) เมื่อเริ่มสังเกตเห็นว่าลูกชายคนกลางชอบสิ่งของหรือทำกิจกรรมที่ (คนในสังคมมองว่า) เป็นเรื่องของ ‘เด็กผุ้หญิง’ ไม่ว่าจะเป็นสายรุ้งหลากสี ของเล่นแวววับเป็นประกาย คลั่งไคล้การเต้น และการอ่านหนังสือ ไม่เหมือนพี่ชายและน้องชายที่ชอบเล่นกีฬา หรือไม่ก็ดูการ์ตูน
แม้ว่าคุณแม่ท่านนี้จะรักและเข้าใจในตัวตนของลูก และพร้อมสนับสนุนลูกชายของเธอเสมอ แต่สังคมรอบข้างไม่ได้เข้าใจไปด้วย แถมยังพร้อมจะตั้งคำถาม ทักท้วง และแทรกแซงตลอดเวลา ขณะเดียวกัน เธอก็ฉุกคิดได้ว่า จะต้องมีเด็กผู้ชายบ้านอื่นๆ ที่กำลังเผชิญสถานการณ์แบบนี้ด้วยเหมือนกันแน่ๆ จึงเกิดเป็นที่มาของนิทรรศการภาพถ่าย #aboycantoo ที่เต็มไปด้วยภาพถ่ายเด็กผู้ชายทำกิจกรรมที่ไม่ได้เป็นไปตามบทบาททางเพศที่สังคมกำหนด เช่น เด็กผู้ชายไว้ผมยาว เต้นรำ ทำอาหาร แสดงละคร เป็นหนอนหนังสือ ชอบเรื่องเล่าจากเทพนิยาย เล่นตุ๊กตา ฯลฯ โดยหวังว่าภาพเหล่านี้จะกระตุ้นให้สังคมลดอคติทางเพศลง และเปิดกว้างให้กับการที่คนหนึ่งคนสามารถเลือกชอบและทำอะไรก็ได้ (ที่ไม่เดือดร้อนคนอื่น) โดยไม่มีกรอบของความเป็นหญิงหรือชายมากำหนด
โปรเจ็กต์ #aboycantoo นี้ นอกจากจะเกิดขึ้นจากความรักอย่างไม่มีเงื่อนไขของพ่อแม่แล้ว ยังได้แรงบันดาลใจมาจากโปรเจ็กต์ภาพถ่าย Strong is the new pretty ของช่างภาพมนุษย์แม่เช่นกัน ชื่อ Kate T. Parker ชาวอเมริกันที่ต้องการเพิ่มอำนาจ (empower) ให้กับเด็กผู้หญิง ด้วยการนำเสนอภาพลักษณ์ที่เข้มแข็ง มีพลัง ไม่อ่อนแอเรียบร้อยเสมอไป
ขอปิดท้ายด้วยการยืมข้อความจากใจคุณแม่ช่างภาพถึงลูกสาว ที่บอกว่า “Be strong, be yourself, be honest and celebrate who you are.” (จงเข้มแข็ง เป็นตัวเอง จริงใจ และยินดีกับสิ่งที่ตัวเองเป็น)
จงอย่าปล่อยให้กรอบความคิดใดๆ มาปิดบังศักยภาพในตัวเรา…เพราะทุกเรื่องราวยิ่งใหญ่ มีจุดเริ่มต้นมาจากการเชื่อมั่นและนับถือตัวเราเองก่อนเสมอ สู้ต่อไป…ทาเคชิ และเซเลอร์มูน
‘Strong is the new pretty.’ by Kate T. Parker
อ้างอิง: aboycantoo, Katet Parker Photography
#aboycantoo gender stereotype Kirsten McGoey